Vluchten om je mening

Gezin ontvlucht Sri Lanka en belandt in Ulft

Door Walter Hobelman

ULFT - Vluchten vóór je mening lijkt een teken van zwakte. Vluchten óm je mening heeft vaak een hele andere oorzaak. Iedereen die geboren en getogen is in Nederland verkeert in de gelukkige omstandigheid te zijn opgegroeid in een land waarin je je mening mag geven. En zolang dat gebeurt volgens de gangbare normen en waarden is er niets aan de hand. Gewoon je mening mogen geven over alledaagse zaken is in ons land een voorrecht, maar dat is niet overal in de wereld het geval. Daarom gaan mensen soms op de vlucht, omdat ze in hun eigen land diezelfde rechten willen verwerven, maar door de overheid als gevaarlijk worden gezien.

Shantha Dalugamage uit Ulft is zo iemand. Samen met zijn vrouw Dilani, zijn schoonmoeder Rani en dochtertje Angel vlucht hij in 2009 weg uit Sri Lanka. De reden? "Ik zette me in om alle inwoners van Sri Lanka dezelfde mensenrechten te geven, ongeacht afkomst, etnische achtergrond (Tamil of Sengalees) of geloof. Ik ben van mening dat iedereen moet kunnen leven in vrijheid en naar eigen overtuiging."
Shantha, afgestudeerd als journalist en dromend van een baan als advocaat, kwam door het uitkomen voor zijn mening in een gevaarlijke situatie terecht. Hij laat mij een brief zien waarin de president van Sri Lanka hem sommeert te stoppen met zijn activiteiten. Hij krijgt een spreekverbod en is daarmee eigenlijk vogelvrij verklaard. "Dat was het moment om te vluchten. Dat besluit neem je niet zomaar en het is echt het allerlaatste wat je nog kan doen. Mensen die nooit voor die keus hebben gestaan weten niet hoe het is om alles achter te laten. Vluchten betekent dat je misschien je familie en dierbaren nooit meer terugziet. Het betekent ook dat je alles wat je hebt opgebouwd in één klap kwijt bent. En het betekent ook dat je een onzekere tijd tegemoet gaat. Vluchten doe je niet zomaar."

Bangkok
Shantha en zijn gezin komen in Bangkok terecht. Daar worden ze opgenomen in een vluchtelingenopvang van het UNHCR, de vluchtelingtak van de Verenigde Naties. Er breekt een tijd van wachten aan en Shantha en Dilani zetten zich in om andere vluchtelingen wegwijs te maken te helpen waar mogelijk, maar de problemen nemen toe, vooral op financieel gebied. "Op een gegeven moment stonden we op het punt om onze trouwringen te verkopen omdat we dringend om geld verlegen zaten. Maar we ontmoeten iemand die ons niet kende, ons verhaal hoorde en voor een oplossing zorgde. Samen met die persoon hebben we toen een organisatie opgezet die vluchtelingen in Bangkok helpt en in contact brengt met lokale bewoners die willen en kunnen helpen om het leven van vluchtelingen dragelijker te maken."
Uiteindelijk worden Shantha en zijn gezin door de Nederlandse regering uitgenodigd om naar Nederland te komen. "Ik wilde heel graag naar Amerika en had voor die tijd weleens gehoord dat Holland bestond, maar had geen idee hoe het daar was en waar het lag. Toen we wisten waar we naar toe zouden gaan heb ik op internet gekeken en ik zag foto's van tulpen, molens en kale bomen."

Amsterdam, Ulft
Na een jaar en vier maanden nadat ze in Bangkok aankwamen reist het gezin naar Nederland en komt daar in het AZC terecht. Zes weken later krijgt het gezin een woning toegewezen in Ulft, het is dan inmiddels juni 2011. "Ik had in die weken wel iets gehoord over Utrecht, Amersfoort en Amsterdam, maar Ulft kende ik niet", lacht Shantha. Aangekomen in Ulft begint voor Shantha en zijn gezin een nieuw leven. "We hadden bijna niets. Gelukkig kregen we al heel snel contact met een plaatselijke kerk. De mensen daar en de vrijwilligers van vluchtelingenwerk en maatschappelijk werk hebben ons aan de belangrijkste dingen geholpen. Zonder hun steun was het ons allemaal niet gelukt."

Inburgeren
Voor Shantha, Dilani en Rani is het duidelijk, ze willen zo snel mogelijk Nederlands leren en meedoen in de samenleving. "Eerst de taal en daarna een baan om voor onszelf te kunnen zorgen", aldus Shantha. In de jaren die volgen doet het gezin er alles aan om in te burgeren. Inmiddels is er ook nog gezinsuitbreiding en wordt dochter Neorah geboren. "De taal leren was moeilijk, maar we hebben goed ons best gedaan. En het hielp ook erg goed toen Angel naar school ging. Zij leerde veel sneller dan wij en is nog steeds soms onze juf", vertelt Shantha trots. Hun sociale kringetje groeit, maar blijft klein. "Dat begrijpen we wel", vertelt Shantha. "De verschillen zijn best groot en de culturen zijn totaal anders. Gelukkig hebben we nu goede vrienden die ons helpen als het nodig is, maar eigenlijk wil ik gewoon alles zelf uitzoeken en regelen", zegt Shantha, die sinds kort een vaste baan heeft bij een bedrijf in Terborg. Tot aan dat moment heeft Shantha gewerkt als vrijwilliger in Antonia en een kringloopwinkel. "Door te werken leer je de taal op de snelste manier", vindt Shantha. Zijn vrouw en schoonmoeder volgen ook taallessen en sluiten zich aan bij groepen buitenlanders waardoor ze samen ook sneller kunnen inburgeren.

Pijnlijk
Het gezin heeft net als veel andere asielzoekers en statushouders te maken met de gemengde gevoelens die er over vluchtelingen leven bij een deel van de Nederlandse bevolking. Op mijn vraag of Shantha daar een voorbeeld van geven kan, vertelt hij het verhaal dat hij geld uit de geldautomaat wilde halen. Geld, waarvoor hij zelf had gewerkt en waar hij volledig recht op had. "Achter mij zei iemand: 'Welja, haal jij ons geld maar uit de muur'." Het vertellen van dit verhaal roept opnieuw emoties op. "Mensen begrijpen niet hoe het allemaal zit, dus we moeten dit soort opmerkingen maar verdragen, maar dat is niet makkelijk."

Terug
Shantha is heel eerlijk. "Ik wil graag terug naar Sri Lanka, maar dat was niet mogelijk. Mijn kinderen willen hier blijven. Die kennen Sri Lanka alleen maar van onze verhalen." Sinds kort hebben Shantha, Dilani en hun kinderen officieel de Nederlandse nationaliteit en zijn door burgemeester Otwin van Dijk officieel welkom geheten op het gemeentehuis. "Dat was heel bijzonder, maar ook erg moeilijk voor ons. Want we moeten nu onze Sri Lankese nationaliteit opgeven en dat is pijnlijk. Het voelt als een soort overlopen, maar het is de enige manier om verder te kunnen met ons leven." Shantha en Dilani zetten zich nu, op afstand, in voor kansarme kinderen in Colombo, hun oude woonplaats. Samen met de lokale kerk waar ze vroeger bij hoorden zorgen zij voor kinderen die het slachtoffer dreigen te worden van geweld en armoede. "Wij kunnen vanuit hier veel ondersteuning bieden en voelen ons op die manier toch nog verbonden met Sri Lanka."
Wat het gezin in elk geval vertrouwen geeft is hun geloof. "Als we terugkijken in ons leven dan zien we dat God er was en is. Dat geeft ons kracht om door te gaan. En ook onze vrienden zijn erg belangrijk voor ons", zegt Shantha. Samen met Dilani wil hij een opleiding in sociaal werk gaan volgen en zich dan inzetten voor lotgenoten. "Wij weten wat er allemaal met je gebeurt en we kunnen alles wat wij geleerd hebben weer overdragen aan anderen."