De leerling als eigenaar van zijn leerproces

Tweede onderwijsgesprek 'triggert'

Door Josée Gruwel

DOETINCHEM – Twee onderwijskeien waren er uitgenodigd voor het tweede Onderwijsgesprek in de Gruitpoort donderdagavond: Ellen Emonds, leraar van het jaar, en Jasmijn Kester, schoolleider van het jaar. Twee visionaire vrouwen die publiek kunnen 'triggeren' door hun zienswijze over het onderwijs van nu en van de toekomst. Het werd een avond, geleid door Wendelien Wouters, bomvol meningen. Een avond waarin een werkelijk gesprek niet echt op gang kon komen door de veelheid aan informatie en het gebrek aan tijd. Twee gastsprekers, ook al gingen ze vanuit een zelfde visie, was voor deze avond eigenlijk net iets teveel van het goede.

Presentator Wendelien Wouters weet als geen ander hoe ze met een creatieve kwinkslag publiek meteen bij de les krijgt. Zo ook nu: een geëmotioneerde mevrouw kon niet bij het onderwijsgesprek zijn maar liet twee kersenbonbons achter voor de inleiders, en een brief. Daarin de tekst van George Steiner: 'Modern onderwijs is georganiseerd geheugenverlies. Wie niets meer uit het hoofd leert, vernietigt het verleden.'
Wouters stelt dat onderwijsvernieuwing niet het resultaat lijkt op te leveren dat we verwachten en stelt het publiek de vraag welke problemen er nog opgelost moeten worden. Genoemd wordt: het onderwijs is saai, het loopt niet in de pas met de techniek en is niet omgevingsgericht, er zijn te weinig leerkrachten en hun opleidingsniveau mag omhoog. "We hokken onze leerlingen nog steeds op in plaats van ze mee naar buiten te nemen. Ook zijn we doorgeslagen in omgaan met verschillen", aldus een bestuurder.
Er wordt een pleidooi gehouden voor kunstonderwijs als basis voor de ontwikkeling van de jeugd. Conclusie: Door je creativiteit te ontwikkelen, ontwikkel je je als persoon en ontdek je je talenten, ons onderwijs is teveel gericht op kennis.
De toon is gezet als Ellen Emonds, jarenlang leerkracht op een ervaringsgerichte basisschool, in vijftien minuten haar mening geeft.

Kind als eigenaar van zijn leerproces
Met behulp van inspirerend beeldmateriaal vertelt Emonds dat ze niet weet hoe toekomstbestendig onderwijs eruit ziet. Daarmee wellicht bedoelend dat ze niet weet hoe het georganiseerd zou moeten worden. "Want er moeten grote dilemma's opgelost worden op het gebied van verkeer, milieu, economie. Ons huidig onderwijs is daarvoor wat smal. We moeten meer insteken op zelfsturing en creativiteit, waarbij het kind actor is en geen factor. Het moet als volwaardig partner worden gezien en gewaardeerd worden op het proces in plaats van het product."
Na vragen uit het publiek, waarbij ook het autonoom zijn van de leraar aan bod komt, sluit Jasmijn Kester, rector van het Vathorst College in Amersfoort, aan bij de visie van Emonds. In een sneltreinvaart overspoelt ze het publiek met denkbeelden over onderwijs en ontwikkeling, gerelateerd aan de manier van werken op de vernieuwingsschool en sinds 2016 Changemaker school die het Vathorst College is. Termen als persoonsvorming en zelfverantwoordelijk leren, waarbij de leerling eigenaar is van zijn leerproces, komen als essentie voorbij. Het nut van vier kunstvakken tot examenniveau wordt aangehaald, evenals het structureel geven van positieve feedback in plaats van cijfers. Het proces van werken is belangrijk, niet alleen het resultaat. 'Samen leren leven, samen het leven leren' is het motto. De leraar is er om het leerproces te begeleiden, met 120 leerlingen bij elkaar in een ruimte, als thuisbasis.
"Om het onderwijs te veranderen is er gebrek aan lef, moeten we meer loslaten en anders kijken. Wij zijn het systeem, maar de jeugd wil de toekomst", aldus Kester die haar verhaal toegankelijker zou hebben gemaakt aan de hand van het introductiefilmpje op de site van het Vathorst College in plaats van tig sheets voorbij te laten razen.
Na een kort vragenrondje uit het publiek en vragen aan de belangstellenden met betrekking tot het onderwijs van de toekomst over wat ze wel en niet gaan doen en waar de twijfels liggen, roept Wouters op tot actie. "Ga de dialoog aan!"
Bram Oonk, derdejaars van Hogeschool Iselinge, sluit af met een korte terugblik op de avond en vertelt dat de avond bij hem tot bewustwording heeft geleid.