'Ineens stond Mam echt bij het publiek'

DOETINCHEM – 'De Lege Avond' was donderdagavond het thema bij het op de dag af tweejarige Kunst- & Filosofiecafé Doetinchem. In 'Wielercafé Parijs is nog ver' werd in huiselijke setting ingehaakt op 'niksigheid', niet-weten, ledigheid, de stilte in jezelf, existentiële leegte en zen. Doodstil was het bij het verhaal dat Ria Tuenter voorlas uit haar zelfgeschreven boek 'Mam raakt kwijt'. In de verhalenbundel wordt de lezer op een pakkende manier deelgenoot van de omgang met een demente moeder. Theatermaker Pieter van Dijk, artistiek en zakelijk leider van Gekkoo, gaf het verhaal een extra dimensie. Indringend, maar zo herkenbaar, volgens het publiek.

Door Josée Gruwel

Terwijl ze op een stoel van haar drie jaar geleden overleden moeder zat, met aan de andere kant van de tafel interviewster Joyce de Schepper en tussen hen in Popje, las Ria Tuenter voor uit 'Mam raakt kwijt'. De passage ging over Popje, een antroposofische JOYK-pop die Ria en haar zus kochten voor Mam die al een tijdje in het verpleeghuis woonde waarin ze gedwongen werd opgenomen omdat haar dementie het alleen thuis wonen onmogelijk maakte.
Tuenter: "Zou ze het niet raar vinden om een pop te krijgen van haar kinderen? De gok bleek een schot in de roos, want het was liefde op het eerste gezicht. Mijn moeder, altijd al verzot op baby's, leek vanaf dat moment een rustpunt te vinden in haar steeds verwarder wordende bestaan. Popje gaf troost en rust in tijden van angst en verdriet. En belangrijker, mijn moeder had weer iemand om voor te zorgen en te koesteren."
Terwijl de schrijfster eindigde met een passage over Mam die een gevat antwoord gaf over waarom Popje geen schepje van het advocaatje met slagroom wilde, kwam Mam ineens als handpop 'in levende lijve' bij het publiek. Op de hand van Pieter van Dijk, die haar kind speelde, werd ze tijdens een wandeling in het park op een indrukwekkende manier tot leven gebracht. Het was een primeur, nog niet eerder speelde de theatermaker voor publiek.
Daarna vertelde Ria verder over Mam die in een andere wereld leefde, waar popjes heel gewoon zijn, en beantwoordde ze vragen van De Schepper, die het boek redigeerde.
Uit het publiek kwamen hierna reacties los: het verhaal komt zo heel dichtbij, de situaties zijn enorm herkenbaar, ze zijn zwaar en grappig en maken de problematiek toegankelijk.
Het is de bedoeling dat Van Dijk een hele voorstelling maakt. 'Kwijt' is de titel, gebaseerd op verhalen van Mam en op die van zijn eigen moeder.
"Maar voorlopig treden we samen op bij verenigingen en organisaties – wie weet ook bij scholen – en kan de voorstelling groeien," vertelde Tuenter die met 'Kusje voor Popje' een vervolg schreef op 'Mam raakt kwijt'. "Ik moet eerlijk bekennen dat ik in huilen uitbarstte toen ik bij mij thuis voor het eerst de scènes van Pieter met de handpop zag. Ineens stond Mam in de kamer. Dat was confronterend en ook heel mooi."

De leegte vullen
Lex van Vorselen uit Zelhem, gefascineerd door stilte, zingen en een combi daarvan, liet donderdagavond stilte ervaren en zong met het publiek vanuit de leegte, waarbij vanuit diepe ademhaling een soort oerklanken werden gevormd. Van Vorselens roots liggen in de Indiase spirituele traditie van de advaita vedanta. In zijn project Garden of Silence verzorgt hij zang- en klankmeditaties.
Gerrit Geuvers, uitbater van het 'Wielercafé Parijs is nog ver' en ermee begonnen omdat hij van gedetailleerde levensverhalen houdt die om fietsen gaan, vertelde over de leegte vullen met wielrennen en over leegrijden, en de voldoening die dat geeft. "Ook al rijd je als knecht voor een ander."
Als laatste traden zanger Jan van Piekeren en gitarist Johan Fransen op. Ze maken volgens hen al 25 jaar liedjes die nergens over gaan. Maar dat was een geintje. De eigen, gepassioneerd gezongen teksten waren uit het volle leven gegrepen en waren een oproep om vooral door te gaan met uit het leven te halen wat erin zit. De leegtes opvullen dus. Alleen het allerlaatste lied had als titel 'Het liedje dat nergens over gaat', maar zo leeg was het ook weer niet.
Hans Idink, initiatiefnemer van het Kunst- & Filosofiecafé Doetinchem, kondigde de volgende speciale avond aan: De Beschamende Avond. Zie voor meer info: www.kunstenfilosofiecafe.nl.