Onder meer in de sector techniek zijn in de Achterhoek de komende jaren veel extra arbeidskrachten nodig. Foto: Stockfoto

Onder meer in de sector techniek zijn in de Achterhoek de komende jaren veel extra arbeidskrachten nodig. Foto: Stockfoto

Groot personeelstekort dreigt op Achterhoekse arbeidsmarkt

Economie

ACHTERHOEK - Volgens het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA) kampt de Achterhoek tot 2026 jaarlijks met een tekort aan 1900 werkenden. Dat komt neer op een tekort van 1,2 procent van het totale aantal werkenden. Dit is met name een gevolg van de hoge vervangingsvraag in de Achterhoek. Het aantal instromers kan het aantal personen dat de arbeidsmarkt verlaat niet compenseren.

Door Rudi Hofman

De grootste uitdaging voor de regio is de komende jaren de uitstroom als gevolg van pensionering adequaat op te vangen. Circa 70 procent van de 220 in een uitgebreide enquête bevraagde werkgevers ziet in de komende vijf jaar 10 procent van het personeel met pensioen gaan. 

Dit blijkt uit de Arbeidskracht Analyse Achterhoek (AAA), een door Team Moventem in opdracht van 8RHK ambassadeurs opgesteld rapport dat een beeld schetst van de Achterhoekse arbeidsmarkt. De prognoses geven inzicht in de ontwikkeling van deze arbeidsmarkt tot 2026. Hierbij is ook naar de ontwikkelingen tussen 2015 en 2021 gekeken. Zeven gemeenten hebben als basis voor de AAA gediend: Bronckhorst, Berkelland, Oost Gelre, Winterswijk, Aalten, Oude IJsselstreek en Doetinchem. Op 1 januari 2021 telden deze gemeenten samen 263.265 inwoners.

Geen diploma
Opvallend is dat het verwachte grootste tekort aan werkenden, 1500 per jaar, betrekking heeft op personen zonder startkwalificatie ofwel een diploma. Daarnaast is een jaarlijks tekort van 500 bachelor- en 650 master-opgeleiden berekend. Zo verlaten 100 personen met een master gezondheidszorg de arbeidsmarkt, terwijl de instroom is geraamd op 40 personen.

Wat betreft mbo3-niveau is tot 2026 juist sprake van een overschot van 550 personen per jaar. Op mbo2- en mbo4-niveau is dit overschot respectievelijk 50 en 150 per jaar. Verwachting is dat de verwachte stevige daling van het aantal mbo-studenten in 2025 leidt tot ongeveer 10 procent minder instroom in de arbeidsmarkt.

Meer uren
De groep onbenut arbeidspotentieel (7 procent van de Achterhoekse bevolking van 15 tot 75 jaar - in 2020 circa 14.000 personen) is volgens de onderzoekers erg interessant om het probleem van personeelsgebrek op te lossen. Denk aan mensen die in deeltijd werken en best meer uren zouden willen maken en aan 65-plussers die na hun pensioen willen doorwerken. Zo lost installatiegroothandel Rensa het chauffeursprobleem op door senioren in te huren die twee dagen per week op busjes rijden.

Werkgevers doen er in deze tijd van personeelskrapte goed aan, aldus de onderzoekers, om niet alleen traditioneel naar iemands cv en opleidingsniveau te kijken, maar ook naar de talenten en vaardigheden van de persoon in kwestie. Zelf moeten bedrijven en organisaties duidelijk aangeven wat zij een sollicitant te bieden hebben.

Flexibele schil
Voor de flexibele schil van een bedrijf of organisatie zijn oproep- en invalkrachten van belang. In 2020 waren dit er in de Achterhoek naar schatting tussen de 9600 en 11.000. De verhouding oproep- en invalkrachten verschilt sterk per sector.

Uit de AAA blijkt dat de Achterhoekse economie zich van 2015 tot 2021 op de meeste fronten positief heeft ontwikkeld. Een groot aantal economische indicatoren ligt boven het landelijk gemiddelde en de effecten van de coronacrisis zijn voor de Achterhoekse economie relatief beperkt geweest.

Toppers en achterblijvers
Bedrijfstakken of sectoren in de Achterhoek die beter dan verwacht presteren zijn: detailhandel, verhuur en overige zakelijke dienstverlening, zorg, metaalindustrie en de voedings- en genotsmiddelenindustrie. De Achterhoekse bevolking is relatief sterker vergrijsd dan elders in Nederland. Vandaar een grote zorgvraag. Vanouds is de regio sterk in de maakindustrie dus ook in de metaal- en voedingsindustrie. De bovengemiddelde groei van detailhandel, verhuur en overige zakelijke dienstverlening is vooral toe te schrijven aan de sterk gestegen onlineverkopen. Sectoren die in de Achterhoek achterblijven zijn: onderwijs, groothandel, bouwnijverheid, overige industrie en welzijn.

De Achterhoek is een mbo-economie: 41 procent van de werkenden heeft een mbo-opleiding en 26,8 procent een hbo/of wo (wetenschappelijk onderwijs) -opleiding. Ten opzichte van omliggende regio’s is het aantal hoger opgeleiden laag.

Het profiel van de Achterhoekse werkenden in vergelijking met de omliggende regio’s is: gemiddeld hogere leeftijd, relatief weinig allochtonen, meer werknemers werkzaam in het midden- en kleinbedrijf minder jongeren (29-) en meer ouderen (55+) werken. Van de werkende Achterhoekers heeft 49,5 procent een mbo4-opleiding of hoger. In bijvoorbeeld Twente en Arnhem is dit percentage respectievelijk 53,3 en 59,3 procent.

Werk dichtbij huis
Het aantal werkenden in de regio in 2020 bedroeg 154.500. Dit waren er afgerond 1.000 minder dan bij een peiling in 2019. De Achterhoek telt 49.000 werkenden zonder startkwalificatie - inclusief de ongeveer 10.000 van wie de startkwalificatie onbekend is. Van alle Achterhoekse werknemers werkt 73 procent in de regio zelf. De gemiddelde Achterhoekse werknemer woont 8,3 kilometer van het werkadres, het nationaal gemiddelde is 22,5 kilometer. Mannen werken vaker buiten de regio dan vrouwen.


Het aantal arbeidsongeschiktheidsuitkeringen in de Achterhoek bedroeg in september 2020 11.340 personen; 50 minder (-1,3 procent) dan in juli 2019. Landelijk steeg het aantal personen met een dergelijke uitkering in deze periode met 0,9 procent. 

Ervaringen en uitdagingen werkgevers
In een enquête ten behoeve van de Arbeidskracht Analyse Achterhoek hebben 220 werkgevers hun ervaringen gedeeld en aangegeven wat hun uitdagingen op de arbeidsmarkt zijn. Enkele belangrijke uitkomsten zijn:

- 70 procent heeft momenteel moeite om personeel aan te trekken. In de primaire sector, hoofdzakelijk de landbouw, speelt dit probleem nauwelijks (6 procent).
- Circa 70 procent van de werkgevers ziet in de komende vijf jaar 10 procent van zijn personeel met pensioen gaan
- Vakspecifieke kennis en vaardigheden moeten de komende jaren meer worden ontwikkeld.
- 55 procent van bedrijven/organisaties tussen 11 en 100 werknemers heeft geen personeelsafdeling of -functionaris.

‘Vaardigheden veel belangrijker dan papiertje’

Als programmaregisseur Onderwijs en Arbeidsmarkt bij 8RHK ambassadeurs is Caroline Termaat nauw betrokken bij de Arbeidskracht Analyse Achterhoek. Zij zegt het meest verrast te zijn door de grote vraag naar werkenden zonder diploma. “Dit is enerzijds een probleem maar biedt anderzijds ook kansen en perspectief voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Iedereen die kan en wil werken, die zou in principe in de Achterhoek aan het werk moeten kunnen komen. Neem alleen al de 14.000 mensen die het onbenut arbeidspotentieel vormen.”

Er is volgens Termaat inventiviteit en een forse gezamenlijke inspanning van alle betrokken partijen nodig om meer mensen aan het werk te krijgen: “Je kunt bijvoorbeeld denken aan het vaker inschakelen van werkloze 55-plussers. Je moet als werkgever buiten de traditionele kaders durven denken. Kijk naar welke vaardigheden mensen meebrengen, dat wordt veel belangrijk dan dat iemand wel of niet over een papiertje beschikt.” Een adequate oplossing vinden voor het dreigende grote personeelstekort in de Achterhoek is in de ogen van de programmaregisseur geen onmogelijke opgave, wel een complex vraagstuk.

Techniek (bouw, logistiek en IT), zorg en onderwijs zijn in de Achterhoek de sectoren waar de komende jaren vooral de focus op komt te liggen, zegt Termaat. In deze sectoren is de personeelsnood het hoogste en moeten alle zeilen worden bijgezet.

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant