Column Ria Tuenter: Een hart vol liefde

Afgelopen zondag, Moederdag, stond er een groot, rood hart op de begraafplaats in Varsseveld. Bezoekers konden daaraan kleine hartjes hangen, met daarop een zelfgeschreven tekst of tekening. Dit met de gedachte om je overleden moeder of een andere overleden dierbare te gedenken en samen een hart vol liefde te maken. Een prachtig initiatief.
De man achter het idee voor dit wensenhart is Wim Lammers, de beheerder van de gemeentelijke begraafplaatsen. Hij organiseert elk jaar diverse activiteiten, zoals rondleidingen op de begraafplaats en lezingen over rouwverwerking. En op de derde zaterdag in december is er ‘Herinnering Verlicht’. Een herinneringsavond met proza, poëzie en muziek, waar jaarlijks honderden mensen op afkomen. Bijzondere avonden waar je veel warmte en verbondenheid met elkaar voelt.
In samenwerking met de lokale basisscholen haalde hij ook de themavoorstelling ‘Olifanten en rouw’ naar de begraafplaats. Hoe troosten olifanten elkaar en wat kunnen wij leren van dieren? Kinderen worden uitgedaagd om na te denken en te praten de dood, rouw en afscheid nemen.
Wat had ik als kind graag naar zo’n voorstelling gewild. Toen ik jong was, was de dood iets engs, omgeven door zware protocollen en ceremonies. Na de dood van mijn opa mochten we tot en met zijn begrafenis geen tv kijken of naar de radio luisteren. Het condoleren vond plaats in een ruimte in het oude verpleeghuis Den Es. Een kille, grijze en ijskoude ruimte. Dat het er zo koud was, vond ik nog het ergst. Je kunt het gerust een traumatische ervaring noemen. Als je zo verdrietig bent, wil je juist warmte voelen. En later, tijdens de afscheidsdienst in de kerk, was er nauwelijks ruimte voor een persoonlijke noot. De preek voelde als een gevalletje copy/paste waarbij alleen de naam was gewijzigd.
Hoe anders was het toen ik midden jaren 80 naar de uitvaart ging van de moeder van een goede vriend. Geen dominee met een preek, maar haar kinderen die de dienst leiden. Met mooie verhalen en liefdevolle herinneringen. Geen psalmen en gezangen maar ‘Vanmorgen vloog ze nog’ van Robert Long. Kippenvel, ik was diep geraakt. Ik dacht: zo kan het dus ook, wat een openbaring.
Gelukkig gaan de meeste kerken tegenwoordig ook met hun tijd mee en laten de wensen van de overledene en de familie centraal staan. Je kunt je eigen muziek kiezen, je eigen dienst samenstellen en kinderen worden juist betrokken bij de dienst. Toen onze eigen kinderen nog klein waren en hun opa overleed, namen we ze mee naar de aula om afscheid te nemen. Verdrietig stonden ze bij de kist en lieten hun tranen de vrije loop. Toen we wat later weer met z’n allen naar buiten liepen, renden ze schaterend achter hun neefjes en nichtjes aan: “Tikkie, jij bent ‘m!” Hun ontwapenende reactie werkte relativerend.
De dood is iets verdrietigs, maar het is niet eng. Mensen verlaten ons door de dood, maar in onze harten blijven ze voortleven. Het grote rode hart, dat vol hangt met kleine hartjes, op de begraafplaats in Varsseveld is daar een mooi en tastbaar bewijs van.