Eierkolen

“Gooi eens wat kolen op het vuur”, zegt ze gekscherend. De cv moet dus een paar graden opgeschaald. Het is die tijd van het jaar. Als de temperatuur daalt gaat de verwarming hoger. Ook in onze contreien zal de temperatuur de komende jaren onherroepelijk stijgen maar nog maar even niet de ketel het huis uit en de radiatoren gesloopt. Bij het horen van kolen komen bij mij geheid eierkolen en het huis van mijn grootouders in beeld. Ik woonde er in mijn eerste levensjaar met mijn vader en moeder en was er een groot deel van mijn jeugd met regelmaat op visite. Ik heb er ook nog een heel puberjaar alleen bij ingewoond. Vanuit mijn kamer op de eerste verdieping had ik uitzicht op dat leuke buurmeisje, dat nooit terugzwaaide en een kolenhok in een tuin met seringen.

Aan het einde van de zomer kwam kolenboer Bertus Vermalen voorrijden in een groezelig antracietkleurig vrachtwagentje. Op het rechterportier was nog net in hanenpoten de tekst ‘Vermalen kolen’ zichtbaar. Het liet aan duidelijkheid niets te wensen over. Op het linkerportier aan de bestuurderskant, stond niks geschreven. Volgens de overlevering was zijn verklaring: ”Daar zit ik. De mensen zien toch dat ik het ben”. “Jan Zwart uit Goor is er”, brulde opa elke keer weer lachend om eigen grap en deed de voordeur open. Oma had kranten op de vloer van de gang en keuken gelegd en de kolenboer met roetvegen sjouwde zak na zak door het huis en leegde de zakken met veel geruis en gruis in het kolenhok achter het huis. Eierkolen. “Die legt ie zelf”, proestte opa het uit.

Met het stoken werd lang gewacht. Klaagde ik over de kou binnenshuis dan zei oma steevast: “Doe een warme trui aan, jongen”. “Dikke trui”, antwoordde ik dan opgroeiend in betweterige tijden, “Een trui is niet warm van zichzelf. Wij zijn warm.”  Oma ging door met sokken stoppen. Op een gegeven moment was het niet aangenaam meer in huis. Het kolenhok was aan het zicht onttrokken door het ijs aan de binnenkant van de ruiten. Opa deed zijn alpinopet op en klompschoenen aan, sjokte naar buiten naar het kolenhok en vulde de kolenkit en de kachel. Met kranten en spiritus ging de brand erin. Gefascineerd bleven we op de knieën een tijd naar de spelende vlammen staren door de mica ruitjes van de Jaarsma kolenkachel.

De voorraad aardappelen lag ergens anders opgeslagen; namelijk onder de woonkamervloer. De eettafel ging aan de kant, het vloerkleed werd opgerold en het luik in de vloer, waaraan een ijzeren ring was bevestigd, opengeklapt. De aardappelboer kwam eens per jaar en stortte zakken vol eigenheimers ondergronds.

Het huiselijk leven speelde zich af boven een berg piepers.