'Hoor de (frisse) wind waait'
Formatieproces Oude IJsselstreek afgerond
Door Walter Hobelman
ULFT - Donderdagavond 12 november rond negen uur kwam er een eind aan het formatieproces in de gemeente Oude IJsselstreek. Exact drieëndertig weken (231 dagen) waren er nodig om te komen tot een nieuw college, nadat het zittende college op 26 maart door de raadsleden naar huis werd gestuurd. Op 14 oktober heeft in de Gelderse Post een overzicht gestaan over de periode van 26 maart tot 8 oktober. In dit artikel pakken we de draad bij die datum weer op.
De VVD trekt zich op 8 oktober terug uit de onderhandelingen. De reden; In de optiek van CDA en Lokaal Belang kunnen de wethouders Van der Wardt (CDA), Finkenflügel en Kuster (beiden Lokaal Belang) blijven zitten omdat "zij niet in het bijzonder debet zijn aan de huidige situatie", aldus de formateurs Siner-Sir en Ter Braak in een persbericht dat die donderdagavond werd verzonden. Om diezelfde reden was al eerder de fractie van D66 al afgehaakt.
Deze fractie reageert op 15 oktober met een brief waarin de partij aangeeft geen vertrouwen meer te hebben in de formateurs Siner-Sir en ter Braak omdat formateur ter Braak in een interview in De Gelderlander had gesteld dat "D66 tijdens de coalitieonderhandeling alleen maar over poppetjes wilde praten." Deze bewering is volgens D66 onderhandelaar Canter Cremers pertinent onjuist. "Wij hebben consistent aangegeven te gaan voor een zuiver proces waarbij eerst overeenstemming wordt bereikt over de inhoud, vervolgens wordt gekeken naar wat daarvoor nodig is en dan tot slot van het proces wordt gesproken over de personele invulling aan de hand van functionele criteria zoals benodigde expertise en vaardigheden", zo staat in de brief te lezen.
Op 16 oktober schuift de VVD echter weer aan bij de onderhandelaars van Lokaal Belang, CDA en de formateurs. Daaruit is te concluderen dat het standpunt van deze twee partijen over het blijven zitten van de huidige wethouders in het nieuw te vormen college wordt herzien. VVD onderhandelaar Jos Sluiter verklaarde in de lokale media: "Het is logisch te veronderstellen dat dingen anders worden gezien dan op het moment dat we uit de onderhandelingen stapten. Uiteraard moet er nog veel besproken worden maar men mag er van uitgaan dat hier een wezenlijk andere invulling aan gegeven gaat worden."
Op vier november kondigt wethouder Jan Finkenflügel (Lokaal Belang) aan zijn ontslag als wethouder in te dienen en per direct te stoppen met zijn bestuurlijke activiteiten. Een week later komt de VVD met het bericht dat Jos Sluiter wordt voorgesteld als nieuwe wethouder. De manier waarop dat gebeurd, kan omschreven worden als miscommunicatie. Donderdagmiddag 5 november zou er een presentatie zijn waarin de formateurs Siner en Ter Braak de namen van de beoogde wethouders bekend zouden maken. Deze bijeenkomst werd op het laatste moment afgeblazen, maar toen had de VVD de eigen leden al geïnformeerd. De reden van uitstel komt, omdat de formateurs toch nog wat extra tijd nodig hebben. Op vrijdag 6 november aan het eind van de middag komt die presentatie dan alsnog en wordt naast Jos Sluiter ook Henk Hengeveld (Lokaal Belang) voorgesteld als beoogde nieuwe wethouder. Woensdagavond 11 november zal het formatiedebat gehouden worden en kunnen de nieuwe wethouders geïnstalleerd worden.
Formatiedebat
Op voorhand was duidelijk dat het debat over de formatieperiode niet zonder slag of stoot zou verlopen. Dat er uiteindelijk niet één, maar twee avonden nodig waren om alles helder en zorgvuldig met elkaar te bespreken was wel verrassend. Uit het gepresenteerde verslag: "Doen is het nieuwe werken 'waarin de formateurs de hele formatieperiode zorgvuldig hebben beschreven, kwamen nog zoveel vragen en discussiepunten naar voren dat die niet allemaal in één avond besproken konden worden.
Uiteraard waren de oppositiepartijen nogal kritisch en zelfs verbolgen over het hele proces. De PvdA en de SP voelden zich niet serieus genomen en waren in hun ogen onvoldoende betrokken bij de eerste gesprekken. De PvdA wilde graag weten waarom het voor de achterban van de CDA niet bespreekbaar was dat de PvdA en de CDA samen in de coalitie zouden komen. Die vraag werd niet duidelijk beantwoord in het debat en bleef als een boemerang terug komen. Dat gold ook voor de vraag van de SP die graag van CDA, Lokaal Belang en de VVD wilden weten waarom deze partij in hun ogen 'bestuurlijk niet stabiel genoeg is', zoals in het verslag stond geschreven. Ook hierop kwam geen duidelijk antwoord, maar werd door VVD onderhandelaar Sluiter als voorbeeld de twitter-affaire rond Heini Peters genoemd van afgelopen zomer. Ton Menke (PvdA) noemde het hele proces "een beschamende vertoning" en Jan Vesters (SP) gaf aan "zéér gefrustreerd te zijn". Hayo Canter Cremers zei: "Het hele formatieproces is een beschamende vertoning, En dat is nu al de tweede keer." De drie coalitiepartijen lieten echter weten blij te zijn met het resultaat en te hopen op een goed begin "Wij willen gaan besturen op basis van overeenkomsten en niet op basis van verschillen. Er moet een streep onder het verleden worden gezet. We moeten als raad veel investeren in elkaar en het werk begint nu pas echt", aldus Guido Hakvoort (CDA).
De manier waarop werd gedebatteerd maakte duidelijk dat er nog weinig lering was getrokken uit de adviezen die in de diverse rapporten waren omschreven. Daar komt de onvrede van de oppositie over het feit dat twee wethouders (Van der Wardt en Kuster)blijven zitten, ondanks hun eerdere toezegging om dit niet te doen, nog bij. Op 26 maart hadden zij namelijk aan gegeven hun zetel ter beschikking te stellen zodra er een nieuwe coalitie en college zou zijn gevormd. Er blijft weinig over van de schone lei, de frisse wind en het nieuwe bestuurlijke klimaat waarover met regelmaat werd gesproken de afgelopen maanden.
D66 raadslid Angelique van der Meer hield de eer aan zichzelf en diende haar ontslag als raadslid in. "Ik schaam me dat ik onderdeel ben van dit politieke spel", deelde zij aan het begin van het debat mee. De oppositiepartijen probeerden nog met een motie het instellen van een zakencollege te forceren, maar die motie werd weggestemd door de coalitiepartijen. Daarmee was de weg vrij om de nieuwe wethouders Sluiter en Hengeveld te installeren.
Al met al is duidelijk dat er nog heel veel water door de Oude IJssel zal stromen voordat de politieke rust is weergekeerd en alle partijen daadwerkelijk gaan doen wat ze allemaal beogen en hebben uitgesproken tijdens het debat, namelijk: "constructief met elkaar samenwerken."