Oud Megchelen in beelden ‘Van ‘t Zwaantje töt Landfort’ door oudheidkundige vereniging

3 november 2021, 10:28 XInterviews & Achtergrond

MEGCHELEN - Op donderdag 18 en vrijdag 19 november houdt de Oudheidkundige Vereniging Gemeente Gendringen in zaal Jan ter Voert in Megchelen een presentatie van historische foto’s van het dorp. Toegang is gratis.

Door Marcel van Berkum

Megchelen is de volgende in een serie presentaties met oude beelden van kernen in de vroegere gemeente Gendringen door de fotowerkgroep van de OVGG. Na Megchelen volgen nog Voorst/Breedenbroek en Netterden. De fotopresentatie zorgt elke keer weer voor een feest van herkenning bij oudere inwoners en grote ogen van verbazing bij jeugdige bezoekers. Uit vorige afleveringen blijkt dat voor deze fotopresentaties veel belangstelling is van een gemêleerd gezelschap van jong en oud. Daarom wordt hetzelfde programma op twee avonden gehouden. Snel een toegangskaart halen is aan te bevelen. Kaarten zijn vooraf te verkrijgen op 6, 7 en 13 en 14 november bij de zaal.

Aan de hand
Voor de samenstelling van het programma hanteren Ad van Aalst en Vincent Erinkveld van de OVGG steeds dezelfde formule. Aan de hand van een nostalgische route door het dorp worden de oude bewoning en verkeerssituatie in beeld gebracht op een groot scherm met honderden foto’s middels een PowerPointpresentatie. Het meeste beeldmateriaal komt uit het archief van de fotowerkgroep van de heemkundige vereniging, aangevuld met foto’s van particulieren uit Megchelen.
Ad van Aalst presenteert het programma en kan ook uit zijn herinnering putten, want de voormalige Ulftenaar kwam als jongeman al regelmatig over de vloer bij bedrijven in Megchelen. In zijn geheel eigen deskundige en meeslepende stijl neemt hij het publiek aan de hand mee door oud Megchelen. Voormalige inwoners Jan Tinnevelt, Jan Sessink en Theo Koolenbrander halen herinneringen op en belichten de beelden met boeiende teksten. Vincent Erinkveld heeft voor sommige onderdelen actuele foto’s geschoten, zodat een vergelijk kan worden gemaakt tussen de oude en nieuwe situatie.

Kasteel Zwanenburg
Dat er ook in Megchelen door de jaren veel is veranderd, is zonneklaar. De fotoroute begint vanaf Gendringen bij camping ‘t Zwaantje aan de Zwanenburgseweg. Even verderop stond kasteel Zwanenburg, dat langzaam afbrokkelt en waarvan momenteel nog drie stenen van de kasteeltoren resten. Uiteraard zijn er tijdens de presentatie beelden te zien van het kasteel in volle glorie en ook van de overblijfselen. De buurtschap Zwanenburg had in vroegere jaren een eigen schutterij en kermis, zoals de foto’s van uitbundige deelnemers tonen. De juiste spelling van namen stak blijkbaar niet zo nauw. Het kasteel en de buurt werden toendertijd ook als Swanenburg of Swaanenburg beschreven. Zo ontbreekt bij het schrijven van de naam Megchelen nog wel eens de letter G.

Verdwenen winkels
Maar liefst zo’n 200 foto’s passeren de revue tijdens de presentatie, die is getiteld ‘Van ‘t Zwaantje töt Landfort’. De Zwanenburgseweg volgend passeren we beeld voor beeld winkel na winkel, die echter zonder uitzondering zijn verdwenen. Ondernemingen met echte Megchelse familienamen als Venhorst, Kiwitz, Tillman, Wissing en Ter Voert komen in beeld. Niet alleen ziet het publiek de zakelijke panden van jaren her, maar tevens vaak een kiekje van het personeel. Ook oude advertenties en aankondigingen van die bedrijven worden geprojecteerd. Zo vertelt Van Aalst bij een opname een smakelijk verhaal over bekende Megchelnaar Tillman, die naast zijn zaak in rijwielen en elektrische apparaten een fabriek bouwde: de ‘Eerste Megchelse Metaalwarenfabriek’. Het bedrijf verhuisde later naar Ulft en fabriceerde verwarmingsketels, die over heel Europa hun weg vonden. Daar is het huidige bedrijf in bouwstoffen uit ontstaan. De locatie waar de fotopresentatie plaatsvindt, café/restaurant/zaal Jan Ter Voert, herbergde lang geleden niet alleen een café maar ook een kruidenierszaak, zoals op oude opnames is te zien.

“Wie weet
wat een
knuppelwoning is?”

Zware oorlogsschade
“Wie weet wat een knuppelwoning is?” Ad van Aalst geeft zelf het antwoord: “In het dorp stonden er zes en ook nu is nog is er één te zien bij grensovergang Krupop. Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog was Megchelen het eerste dorp boven de grote rivieren dat werd bevrijd door de geallieerden, die via Duitsland Nederland binnen kwamen. De bevrijders schoten in maart 1945 de opstallen in puin om de bezetters te verjagen. De woningen in het dorp liepen zware oorlogsschade op. Slecht vier panden in het dorp bleven onbeschadigd.” Vele inwoners raakten huis en haard kwijt. Na de oorlog zijn tientallen verschillende noodwoningen neergezet. Zo ook Scandinavische houten huisjes, die in de volksmond de naam ‘knuppelwoningen’ kregen vanwege de palen en stammetjes waarvan ze waren opgebouwd.

Monument
“Uiteraard staat die knuppelwoning ook op beeld. Evenals de Canadese tank, die als symbool van de bedrijving, lang in het dorpscentrum heeft gestaan. Het monument ter nagedachtenis aan de slachtoffers van Kamp Rees mag zeker niet ontbreken.” Megchelen heeft een grote rol gespeeld bij de opvang van Nederlandse dwangarbeiders, die waren gevlucht uit Kamp Rees, dat op slechts 8 kilometer lag. Het Duitse regime in ‘De hel van Rees’, zoals het werd genoemd, was mensonterend en honderden Nederlanders hebben hun verblijf in de voormalige pannenfabriek niet overleefd. Spontaan heeft in de oorlogsjaren de Megchelse bevolking met succes geholpen bij vluchtpogingen. In het grensdorp werd een illegaal noodhospitaal in de dorpsschool ingericht.
Vanaf de dorpskern keert de fototocht met een bocht terug richting Gendringen om te eindigen bij Huis Landfort met een positief beeld. Deze parel is niet vervallen of afgebroken. Zo zijn er historische beelden en de recente situatie na de rigoureuze renovatie is eveneens te zien.
Ad van Aalst memoreert dat ‘Megchelen’ door de coronaproblemen was uitgesteld, maar dat hopelijk snel de presentatie over Voorst/Breedenbroek volgt. “We starten in Voorst op de Engbergseweg en maken dan een ronde door Breedenbroek om te eindigen bij het vroegere Café Marmelhorst waar nu de rotonde is. De titel is Van de Pothut töt de Marmelhorst.”

Gratis toegang
De fotopresentatie ‘Van ‘t Zwaantje töt Landfort’ is te zien op donderdag 18 en vrijdag 19 november in zaal Jan ter Voert in Megchelen. De zaal is open vanaf 19.00 uur en het programma begint om 19.30 uur. Gratis toegangskaarten zijn verkrijgbaar op 6, 7 en 13 en 14 november bij de zaal. Reserveren is niet mogelijk.
Na afloop van de presentatie zijn alle vertoonde foto’s verkrijgbaar op dvd voor tien euro of usb stick voor 13,50 euro. Ook zijn ter plekke andere publicaties van de oudheidkundige vereniging in te zien en verkrijgbaar.