Circulaire Oerbrug klaar voor komende 50 jaar

ULFT - Ulft is een heel bijzondere brug rijker. De oude wandel- en fietsbrug die Ulft verbindt met Silvolde is vervangen door een splinternieuwe circulaire versie, die voor 90% bestaat uit hergebruikte materialen. In opdracht van gemeente Oude IJselstreek is Dusseldorp Infra Sloop en Milieutechniek samen met een aantal gespecialiseerde partners deze uitdaging aangegaan. De bestaande ijzeren constructie van de oude Oerbrug is hergebruikt in de nieuwe brug. Het nieuw gebruikte hout dat nodig was voor het brugdek wordt gecompenseerd door aanplant van bomen.

Door Dinès Quist

Bouwen met circulaire materialen is iets waar sloopbedrijf Dusseldorp al jaren voor pleit. “Het was een hele uitdaging om deze opdracht aan te gaan, wij zijn immers geen bruggenbouwers,” vertelt Rene Plaggenburg, directeur sloop en reststoffencentra Dusseldorp.

Kans 
“Toch wilden we deze kans, naar duurzamer bouwen met twee handen aanpakken. Het was een prachtig project om onze duurzame visie in de praktijk te brengen. Samen met een aantal gespecialiseerde partners werkten we onze ideeën uit en presenteerden we het plan van de circulaire brug bij de gemeente. Zij zagen meteen de ultieme kans om met dit plan, invulling te geven aan hun duurzame visie. Wij zijn blij met de manier waarop gemeente Oude IJselstreek circulariteit als uitgangspunt neemt voor nieuwbouw. Met het circulair vernieuwen van de brug steken zij hun kop boven het maaiveld uit. In hun aanbesteding werkten zij volgens een bepaalde meetmethodiek en daar zijn wij als beste uitgerold. Dat zij de opdracht gunnen aan een sloopbedrijf is een teken dat het de goede kant opgaat met de mindset over hergebruik. Want waarom zou je vrijkomende hoogwaardige materialen niet meenemen naar nieuwbouw projecten.”

Recreatief ontwerp
De combinatie van de samenwerking tussen de bedrijven, de artistieke expertise, de circulaire visie en de vakkennis van de technische uitvoering leverde uiteindelijke een prachtig resultaat op: de eerste brug in de Oude IJsselstreek die geheel vanuit circulair oogpunt is ontwikkeld.
Het ontwerp van de circulaire brug is vormgegeven door conceptontwikkelaar Mothership. Zij zijn onder andere bekend van het ontwerp van de Rotterdamse Markthal. “Wij wilden vanuit een ander oogpunt kijken naar de brug, naar de openbare ruimte en de toepassing van materialen,” vertelt Plaggenburg. “Jeroen Everaert van Mothership heeft geholpen met het ontwerp en bedacht dat de brug een bordes nodig had. Hierdoor krijgt de 48 meter lange brug recreatieve meerwaarde. Het bordes aan het uiteinde van de brug biedt een prachtig uitzicht over de Oude IJssel, een plek waar men kan genieten van de mooie natuurlijke omgeving. Ook ‘s avonds kan men veilig gebruikmaken van de brug, want de hele brug is voorzien van ledverlichting.”

Oogsten uit gebouwen
Op 7 juni 2021 is de oude Melkvonderbrug van zijn plek weggetakeld en in drie delen naar constructiebedrijf Staalbouw Eeftink-Rensing in Lichtenvoorde getransporteerd. Daar is het ijzerwerk schoongemaakt, gestraald en uit elkaar gehaald. Van de oude constructie moest een nieuwe gemaakt worden die nog minstens 50 jaar meegaat. Om er een degelijke en veilige brug van te maken, heeft een constructeur van ingenieursbureau Royal HaskoningDHV een plan van aanpak opgesteld en tijdens de werkzaamheden metingen gedaan. De stalen profielen van de oude brug werden gereconstrueerd met gebruikte materialen uit sloopwerken.

Hele klus
“De juiste materialen op de juiste momenten aanleveren was een hele klus,” vertelt Herbert Barink, projectleider van Dusseldorp. “Het oogsten van de benodigde materialen was cruciaal om de brug circulair te kunnen renoveren, maar het is ons gelukt. De draagconstructie is volledig van hergebruikt staal gemaakt en versterkt met ijzer dat vrijgekomen is uit sloopprojecten uit de omgeving, zoals de voormalige buizenfabriek in Silvolde en een elektriciteitsmast. Op sommige plekken van de nieuwe brug is dat nog te zien aan kleine deuken en gaten. Het houten brugdek is wel nieuw, daarvoor gebruikten we pijnboomhout dat door een speciale behandeling is verduurzaamd tot Accoya, met een minimale levensduur van 60 jaar. Het daarvoor gekapte hout wordt gecompenseerd door vergelijkbare bomen aan te planten die goed gedijen in ons klimaat. Deze bomen produceren binnen 28 jaar dezelfde hoeveelheid hout, als we nu voor de brug gebruikt hebben.”
Alle materialen zijn gemonitord op herkomst en dit is in een grondstoffenpaspoort vastgelegd. Hierdoor is alle informatie over de brug beschikbaar en inzichtelijk voor hergebruik of recycling. Zo kan de brug over 50 jaar weer opnieuw duurzaam gerenoveerd worden.

Duurzame koers
Dusseldorp benutte de klus tevens als educatief leerproject. Leerlingen van Anton Tijdink Techniekopleidingen werkten mee aan de bouw van de brug. “Zo proberen we bewustzijn te creëren voor circulariteit in de bouw,” vertelt Plaggenburg. “Dat is niet alleen milieutechnisch noodzakelijk, ook raken de grondstoffen uitgeput. Elke seconde wordt er maar liefst één voetbalveld aan bomen gekapt en als China en India blijven groeien krijgen we te maken met een derde tekort aan aluminium en koper in de wereld. We zullen anders met onze grondstoffen om moeten gaan om in de toekomst nog te kunnen bouwen. Dat geven we de nieuwe generatie bouwers graag mee.”

Stichting Insert
Het hergebruiken van materialen is voor Dusseldorp niets nieuws, zij werken al ruim tien jaar aan projecten met een circulaire visie. Samen met negen sloopbedrijven hebben zij het circulaire platform ‘Insert’ opgericht. Dat is een marktplaats voor her te gebruiken materialen. Stichting Insert heeft als doel, het ondersteunen van de transitie van een lineaire naar circulaire economie. “De hele branche zou hieraan mee moeten doen, dan kunnen we echt voor verandering zorgen in de wereld van de nieuwbouw,” vertelt Plaggenburg. “Met Insert zetten we ook productielijnen op van hergebruikt bouwmateriaal. Zo maken we gebruikte systeemplafond-delen weer zo goed als nieuw. In een sociale werkplaats in Doorwerth worden de plafonddelen schoongemaakt en opnieuw gespoten met milieuvriendelijke verf en van hardhout uit slooppanden maken zij weer gecertificeerde kozijnen.”

Verandering in de keten
Als het aan Dusseldorp ligt, dan verandert hun positie in de keten. Waar zij vroeger enkel bezig waren met slopen en het breken van puin, zijn zij inmiddels steeds meer een leverancier van materiaal. Rene Plaggenburg licht toe, “Nieuwe bouwmaterialen worden steeds duurder. Hoe meer we investeren in innovatie om sloopmateriaal weer herbruikbaar te maken, hoe betaalbaarder deze bouwmaterialen uiteindelijk worden. En hoe meer projectontwikkelaars circulair gaan bouwen, hoe beter het is voor de wereld, nu en voor de toekomstige generaties.”