Groep 5/6 Christoffelschool leert ‘spöllenderwies’ Achterhoeks

GENDRINGEN - Waar wordt er eigenlijk overal Nedersaksisch gepraat en waar Achterhoeks? Dat veel woorden met een ‘a’ in ’t plat vaak als ‘ao’ worden uitgesproken en dat je op dialectrock lekker kunt høken. Dat leerden kinderen van groep 5 en 6 van basisschool Christoffel in Gendringen woensdag tijdens dialectles Wiesneus. Speciaal voor deze gelegenheid werden de Wiesneusliedjes live in de klas gespeeld door countryzangeres Sandra Vanreys uit Aalten.

Als Ria te Kolste, die het uurtje ‘Wiesneus’ geeft in Gendringen, vraagt aan de klas wiens ouders thuis nog plat praot, steken vijf of zes kinderen hun vinger op. Op de vraag wiens opa en oma het Nedersaksisch nog rijk is, blijkt dat bij zeker de helft van de klas het geval te zijn. Het is tekenend voor het belang van de Wiesneus-lessen die, op initiatief van Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers, door de bibliotheken worden uitgerold in de Achterhoek.
Streektaal wordt vooral door ouderen gesproken en dat is eigenlijk heel erg jammer. “We geven deze les omdat we het belangrijk vinden dat ook kinderen een ‘betjen plat könt praoten’”, vertelt Ria tegen de kinderen, om er meteen aan toe te voegen dat ze het zelf best moeilijk vindt om dialect te praten tegen kinderen. “Ook tegen mijn eigen kinderen vond ik dat lastig. Achteraf natuurlijk hartstikke jammer.”

Dreumen
Met de Wiesneus-les kunnen kinderen toch een beetje aan hun eigen streektaal ‘roeken’. Ruiken dus, want in het dialect veranderen vaak de klinkers van een woord. Zo wordt de ‘ij’ vaak ‘ie’ , de ‘a’ wordt ‘ao’ en de ‘e’ wordt ‘ae’. “IJs is ies, praten is praoten en lezen is laezen”, doceert Ria aan de aandachtig luisterende kinderen. Als Sandra Vanreys, met gitaar, vervolgens het liedje Klokslag Zeuven zingt, lezen de kinderen de tekst aandachtig mee in het Wiesneus-tijdschrift. Ook de opdrachten in het werkboekje worden enthousiast gemaakt: gebieden op de kaart van Nederland inkleuren waar Nedersaksisch en Achterhoeks wordt gesproken, dialectwoordjes uit het verhaal over het duunknien dat Ria voorleest vertalen en een rijmpje over heksen en trollen hardop voorlezen. Tussendoor speelt Sandra nog het liedje Roetsj! Het gaat over dreumen, het thema van Wiesneus 2022. In het tijdschrift staan nog veel meer leuke verhaaltjes, doe-opdrachten en een woordzeuker, waarmee zelfs een tablet te winnen is. Dat zien de kinderen wel zitten!

Mooiste dialectwoord

De les wordt besloten met een potje høken op het nummer Wakker Worden van Jovink en de Voederbietels en een quiz waarin de betekenis van woorden als alderbastend, deerntjen en goodgaon moeten raden. “Superleuk om dit te leren”, reageren de kinderen na afloop van de dialectles. Over wat nu het mooiste dialectwoord is dat ze hebben geleerd, zijn de meningen verdeeld. ‘Duunknien’, ‘dreumen’, ‘stetjen’, ‘stoefzand’, ‘heurkes’, klinkt het door het klaslokaal. Duidelijk is dat hier een zaadje om dialect te gaan praten, is geplant. “Ik hoop en zeg ook altijd tegen de kinderen dat ze het boekje nog eens moeten doorlezen en ook aan hun ouders en grootouders moeten laten zien. Dan wordt er na de les ook nog eens over of in streektaal gepraat”, besluit Ria te Kolste.